Performance mist specifieke plek in kunstopleiding

Met sferen mensen mee op reis nemen

Door Ali Pankow

BURGH-HAAMSTEDE- Een duidelijk Nederlands woord voor het begrip 'performance' is volgens beeldend kunstenares Anet van de Elzen niet zomaar te geven. Ze zou het wellicht een 'presentatie' kunnen noemen, maar in feite dekt dat niet helemaal de lading. Performance immers blijkt een mix van verschillende kunstuitingen die zich op tal van manieren kan manifesteren. Haar doel is mensen met behulp van het creëren van sferen mee op reis te nemen, hen voor even in een andere wereld te laten vertoeven.

Van de Elzen heeft een belangrijk aandeel in de performances die deze maanden in De Bewaerdschole in Burgh-Haamstede zijn gemaakt onder de titel 'Verstilling in de zin van bezwering'. De twee kunstenaressen Danielle van Vree en Sandra Johnston maakten op uitnodiging van Van de Elzen hier eerst ieder hun presentatie. Nu sluit zij zelf zaterdag en zondag deze reeks af met de performance Members. 

"De bezoekers krijgen op beide dagen hoogstwaarschijnlijk twee verschillende voorstellingen te zien. Letterlijk licht en donker en strak en speelser", laat Van de Elzen op voorhand weten. Bij de performance is overigens niet vooraf exact te zeggen hoe het er allemaal uit gaat zien. De kunst manifesteert zich pas in de ontmoeting met het publiek, maar niet volgens een vastliggend en ingestudeerd script. "Ik ben in de voorbereiding vooral de voorwaarden voor een presentatie aan het scheppen'" legde ze uit.

Wennen

Ze moet erkennen dat haar eerste idee een performance te maken in samenwerking met mensen uit het dorp, niet in een week tijd te realiseren is. "Daar is meer voorbereiding voor nodig, veel mensen moeten nog wennen aan deze kunstvorm", constateert Van de Elzen. Zij is zelf begonnen als beeldhouwster. Daarna legde zij zich ook toe op fotograferen. "Dat was voor mij een soort voorloper op performance. Door dat spelen met de camera, kwamen er allerlei ideeën omhoog." Aan de hand van een diaserie geeft ze een indruk van de 'levende beelden' die ze met zichzelf in de hoofdrol tot nu toe gecreëerd heeft. Een rode draad in haar performances was lange tijd het ingepakt zitten van het gezicht, bijvoorbeeld onder een masker van kalk of textiel. Vervolgens  maakte ze haar gelaat vrij om tot slot haar stem te kunnen laten klinken. Van de Elzen beschikt over een mooie zangstem en weet die verrassend in haar presentaties te verweven. Het opbouwen van spanning tussen klanken en stiltes, behoort tot haar specialiteiten.

 ---

2006 i.s.m. Danielle van Vree, Sandra Johnston (G.B.), Anet van de Elzen

2007 i.s.m. Aaron Williamson (G.B.), Peter Baren en Toine Horvers

Danielle van Vree (1969) H I N D S I G H T
Danielle van Vree startte haar artistieke carrière binnen het theater. Na de Theaterschool in Amsterdam heeft zij zowel als actrice en regisseuse, een aantal jaren op het gebied van beeldend- en bewegingstheater gewerkt. In 2003 startte zij haar eerste werkperiode aan de Rijksakademie.
Het werk van Danielle van Vree bestaat uit film/video-installaties en performances. Centraal in deze werken staan houdingen, bewegingen en handelingen van personen. In de performances die ze maakt zoekt ze naar de spanning tussen fictie en realiteit; tussen het ‘live’ beeld en het vooraf opgenomen beeld, waarin performer en publiek naast elkaar komen te staan. De toeschouwer wordt geplaatst in het spanningsveld tussen intimiteit en afstandelijkheid.

Sandra Johnston (1968) O C C A S I O N
Sandra Johnston woont en werkt in Noord Ierland en heeft locatie gerelateerde performance acties en installaties gemaakt sinds 1994. Haar werk wordt gekenmerkt door de aandacht voor het detail met betrekking tot de aard van de omgeving, en het gedrag van menselijke interacties op deze gekozen locatie. Ze heeft in het bijzonder het concept van ‘Trauma van een plek’ onderzocht, hoe kunstenaars creatieve interventies kunnen maken binnen ruimtes die geassocieerd worden met geweld. Dit onderzoek werd direct beïnvloed door het politieke klimaat in Noord Ierland, maar ook uitgebreid naar veel verschillende internationale contexten. De performances worden ontwikkeld met minimale middelen, enkel dat wat direct op elke plek gevonden wordt en door langdurende privé acties, die dan focussen op een geïmproviseerd openbaar werk. Johnston heeft tot doel werk te maken dat direct en ontvankelijk is voor het moment van communicatie.

Anet van de Elzen (1963) M E M B E R S
Anet van de Elzen woont en werkt in Amsterdam. Zij maakt performances, beelden, tekeningen en foto’s. Haar performances ontstaan als imaginaire beelden die ontleend zijn aan de omgeving waarin ze werkt en aan de fase waarin zij in haar leven is. Zij zoekt op een andere dan dagelijkse golflengte contact met de toeschouwer, onder meer ook met behulp van haar stem. In de stilte of in het lawaai probeert zij een sterke concentratie op te bouwen om de tijd vast te houden. In Burgh Haamstede zoekt zij contact met de mensen uit het dorp om tot een essentie van de plek te kunnen komen en samen een werk te maken. In 2002 richtte zij in
’s-Hertogenbosch de Stichting Performance op. Deze heeft tot doel de performancekunst te bevorderen en op een internationaal platform te brengen. In die hoedanigheid werd zij uitgenodigd het concept voor deze tentoonstelling te ontwikkelen.

Peter Baren (1954) A R K                                                                                                                                                                                                                                                                                           (Featuring Blind Dates, Orphaned Whisperings And Other Unknown Pleasures)
ARK () is een zich voortzettende performance die zich door de tijd heen is blijven ontwikkelen en van vorm is veranderd. Na de lancering in New York, tijdens Currency 2004, festival of contemporary performance, is het vervolgens uitgevoerd in steden als Biel, Cardiff, Ustka, Torun, Cracow, La Bisbal d'Emporda, Vancouver, Tel Aviv, en recentelijk in Glasgow. Als multi-zintuigelijk werk, zal Baren's performance in Burgh-Haamstede mist, in plakfolie gewikkelde performers, ronddraaiende satellieten, melasse, teksten en boemerangs en meer bevatten. 
Baren's werkwijze maakt gebruik van de algemene veronderstellingen over performance- de belofte van drama, duur en theatrialiteit-  zodanig dat er een verontrustend gevoel wordt opgeroepen van oer-mysterie, collectieve hunkering, angst en culturele hervorming.

Toine Horvers  P A N O R A M A S                                                                                                                                                                                                                                                                                gebruikt in zijn werk taal en spraak in zowel visuele als auditieve vorm. 'Ik wil taal ritualiseren, niet op een literaire (poëzie is ook een ritualisering van taal) maar op een tijd/ruimtelijke manier'. Ik presenteer mijn beschrijvingen - meestal observaties van tijd en ruimte - in een tijd/ruimtelijke vorm: live-performance, handgeschreven boek, geluidsinstallatie of interactief electronisch tekstdisplay.
Ik begon in 1979 met performances op basis van experimenten met bewegingen van mijn eigen lichaam. Daarop volgde de verbinding van die bewegingen naar de letterlijke architectonische tijd/ruimte. Later nodigde ik ook andere mensen uit om deel te nemen aan mijn performances waardoor ook zij eenzelfde sensatie van tijd en ruimte konden ervaren. Door de jaren is taal steeds meer mijn inspiratiebron en materiaal geworden, en verlang ik weer naar het in eigen persoon uitvoeren van performances. Ik wil zijn als de dichter, die met de woorden in zijn hoofd op stap gaat en door ze uit te spreken een hele wereld creëert. Overigens zullen tijd en ruimte daarin altijd wezenlijke elementen blijven. In mijn werk is vaak sprake van een real-time verbinding tussen verschillende plekken/locaties, vaak via eenvoudige verbindingsmiddelen zoals de telefoon. Voor Haamstede wil ik dagelijks in gesproken taal een verbinding maken tussen de Bewaerschole en een plek in de buurt van de zee'.
 

Aaron Williamson (1960)  S L O W    S E N C E  /   S L O W E D   A T O M                                                                                                                                                                                                                           Aaron Williamson werkt binnen een spectrum van verschillende media met een speciale betrokkenheid tot performance, video, schrijven en installatie. Zijn huidige bezigheden beslaan drie verschillende elementen: 'bespotten van echtheid'; ondervraagt het begrip van het authentieke in relatie tot het performance personage; 'verminken' kijkt naar de representatie van een lichamelijke ongeschiktheid door de geschiedenis van horror films en verhalen; en 'vertraagde slapsticks' onderzoekt de relaties tussen ruimte, object en actie om langzame statische performances te creëren in absurdistische situaties die dan worden versneld om een videowerk te maken. Williamson zal deze drie thema's meenemen tijdens zijn verblijf en het werk ter plekke creëren in de loop van een week.